Berlin’deki İsrail yazıtı, bir kırık heykel kaidesi üzerinde üç kabartma sembolden oluşmaktadır. Yazı, Berlin Müzesi’ne yaklaşık 100 yıl önce Mısır’dan getirilmesine rağmen, ilk başta kimse sembolleri dikkate almamış ve yaklaşık 100 yıl boyunca müze deposunda saklanmıştır.
2010 senesinde Alman Mısırolog Manfred Görg, müze deposunda bu kırık heykel kaidesini tekrar keşfetti ve hiyeroglifleri deşifre eder etmez büyük bir şaşkınlık yaşadı. Meslektaşları Peter Van der Veen ve Christoffer Theis ile birlikte sembolleri analiz etti ve hepsi de üçüncü kabartmanın okunuşunu “İsrail” olarak yorumladı. Paleograflar tarafından yazıya verilen tarih M.Ö. 1360-1400 arasıdır. Bu tarih, İsrail’in bahsi geçtiği diğer bir yazıt olan Merneptah Steli’ne göre yaklaşık 200 yıl daha eskidir. Paleograflar tarafından belirlenen tarih fevkalade önemlidir. “İsrail” çıkış öncesi bir “ulus” olarak ortaya çıkamayacağına göre, bu tasvir çıkışın M.Ö. 1360-1400 senesinden önce gerçekleşmiş olduğunu işaret eden güçlü bir delildir.
Tabii ki bu yoruma itiraz edenler de var; çünkü yazıtın tam okunuşu Merneptah Steli’nde olduğu gibi “Yśr’l” (İsrail) değil, “Y-šr-il”dir (Yişrail). Fakat Görg, Van der Veen ve Theis’in bu itirazlara cevapları oldukça kesindir. Bir kere Mısır katipleri “s” ve “ş” seslerini oldukça değişken vaziyette kullanmaktadırlar. Buna ilaveten, kaide üzerindeki İsrail yazısı Merneptah yazıtında olduğu gibi Aşkelon ve Kenan isimlerine eşlik etmektedir. Son olarak Berlin yazıtındaki Aşkelon ve Kenan isimleri, Merneptah yazıtına göre daha fazla ünsüz ses içermektedir. Bu da bu isimlerin arkaik bir kullanımını işaret etmektedir. Yani “Yişrail” isminin “İsrail”in arkaik bir varyasyonu olması durumuna kesin gözüyle bakılmaktadır.
Özetle, bu üç Mısırolog Berlin heykel kaidesi üzerindeki yazıtın on sekizinci hanedanlıkta yazılmış bir isim listesi olduğunu ve bu listede İsrail isminin yazıldığını inanmaktadırlar. Bu da İsrailliler’in M.Ö. 1360-1400 senesi öncelerinde Mısır’dan Kenan’a göç ettiğini göstermektedir.
Yorumlar
Yorum Gönder