Kutsal Kitap Teolojisi

Başta Zeitgeist belgeseli olmak üzere son günlerde sorulan sık sorulardan biri şudur:   İsa anlatısı aslında Mısır mitolojisindeki Horus’tan, Mitra’dan veya benzer figürlerden mi esinlendi? Zeitgeist belgeselinin iddiasına göre, Horus veya Mitras: Bakire İsis’ten doğdu; 25 Aralık’ta doğdu; doğduğunda 3 bilge kişi tarafından doğu yıldızıyla müjdelendi; Tifon gazabından kaçmak için Mısır’a götürüldü; 12 müridi vardı; mucizeler gerçekleştirdi ve suyun üstünde yürüdü; El-Azur’u (Lazar’ı) diriltti; yaraları mucizelerle tedavi etti; kendisine verilen isimler “doğru yol”, “gerçek”, “aydınlık”, “Mesih”, “Tanrı Oğlu”; Çarmıha gerildi ve dirildi. Devam etmeden şunu belirtmek lazım: Zeitgeist belgeseli, hiçbir tarih veya arkeoloji uzmanının görüşünü yansıtmamaktadır. Kendi görüşlerini savunmak için benzer görüşe sahip komplo teorisyenleri ve astrologları alıntılamaktadır. Dolayısıyla, iddialar biraz araştırma zahmetine girecek olanlar tarafından çürütülecek cinstendir.  Şimdi...

“İpuwer’in Nasihatları” antik Mısır dönemine ait bir ağıttır. Papirüs, Hollanda Eski Eserler Ulusal Müzesi'nde yer almaktadır ve papirüsün üzerinde yapılan analizler M.Ö. 13. yüzyıla ait olduğunu göstermektedir. Fakat bu papirüs orijinal ağıtın bir kopyasıdır ve metin analizinde bulunan uzmanlar, ağıtın ilk yazılış tarihinin M.Ö. 1850-1600 yılları arasında gerçekleşmiş olabileceğini düşünmektedir. Ağıt, Mısır’da gerçekleşen bir dizi doğal ve siyasi felaketi tarif eder. Dikkatimizi çeken unsur ise tarif edilen doğal felaketlerin Tevrat’ta geçen 10 belaya bir hayli benzemesidir.  Birkaç örneğe bakalım : • TEVRAT : "Bütün sular kana dönüştü. Irmaktaki balıklar öldü, ırmak kokmaya başladı. Mısırlılar ırmağın suyunu içemez oldular. Mısır’ın her yerinde kan vardı." (M.Çıkış 7:21-22) °İPUWER : “Nehir kan olmuştur, fakat bazıları ondan içer. İnsanlar susuzluktan kıvranıyorlar.” • TEVRAT : "Mısırlılar’ın hayvanları büyük çapta öldü. Ama İsrailliler’in hayvanlarınd...

Bu makalede agnostik/ateist Yeni Ahit bilgini Dr. Bart D. Ehrman'ın Yuhanna'nın Mesih profili hakkında söylediklerini aktaracağım.  Bart Ehrman Mesih'in tanrısallığı üzerine yazdığı kitapta şu görüşü dile getirir: Yuhanna'da İsa'nın ilahi gücüne ve otoritesine basitçe göndermeler yoktur. İsa'yı Tanrı ile eşitleyen ve dünyaya gelen önceden var olan ilahi bir varlık olduğunu söyleyen açık ifadeler vardır.  Yuhanna için İsa, Tanrı ile eşitti ve hatta enkarnasyon öncesi durumunda onun adını ve ihtişamını paylaşıyordu. Daha eski terminolojiyi kullanmak gerekirse, bu son derece yüksek bir Kristolojiydi. Ehrman, How Jesus Became God: The Exaltation of a Jewish Preacher from Galilee [HarperOne, 2014], 7. Jesus as God on Earth: Early Incarnation Christologies, s. 270; Yuhanna'nın en çarpıcı özelliklerinden biri, İsa hakkında yaptığı yüce iddialardır. İsa kesinlikle Tanrı'dır ve aslında Baba Tanrı ile eşittir; dünyaya gelmeden önce, dünyadayken ve düny...

Kuşkusuz Tevrat’ın en akılda kalan hikayelerinden biri Musa ve Firavun’un kapışması ve akabinde Mısır’dan kurtulan İbrani halkının çıkışıdır. Peki bu çıkış hangi tarihte oldu? Çıkış’ı arkeolojik olarak yorumlarken iki tarih öne çıkar. Biri M.Ö. 1260’da II. Ramses dönemi, diğeri ise M.Ö. 1446’da -kullandığımız Mısır kronolojisine göre- III. Tutmosis veya II. Amenhotep dönemidir. Peki hangisi doğru? Bu tarihi tespit edebilmek mümkün mü? II. Ramses dönemini savunan tarihçiler genellikle İbranilerin inşaat ettiği Pi-Ramses ve Pithom kentlerini arkeolojik olarak keşfedilen Ramses kentiyle bağdaştırırlar. Fakat bu görüş adların benzerliğinden dolayı bir varsayımdan yola çıkar. Kaldı ki Tevrat’taki Pi-Ramses şehri bir depolama kenti olarak tasvir edilirken, günümüzün Ramses’i muazzam arkeolojik boyutları olan bir başkenti göstermektedir. Peki, M.Ö. 1446 tarihi neden daha olasıdır? Kısaca arkeolojik ve tarihi kayıtların verilerine bakalım: •1.KRALLAR 6:1: “İsrail halkı Mısır’dan çı...

Yusuf ve ailesinin Mısır’a yerleşmesi, İbranilerin Mısır’da geçirdikleri dönemin başlangıcına denk gelir. Peki, İbranilerin Mısır’a girişleri tarihsel gerçekleri yansıtıyor mu; dahası bu olayları tarihlendirmek mümkün müdür? Yoksa bazılarının iddia ettiği gibi Mısır’a İbranilerin göç ettiklerinden bahsetmek tarihi olarak imkânsız mıdır? Aslında Sami halkların Mısır’a girişiyle ilgili ve hatta erken bir tarihte yerleşmiş olabileceklerine dair önemli ve geçerli deliller mevcuttur. Bunları dört ana başlık altında sıralayabiliriz: ° M.Ö. 1890-1870 tarihli Beni-Hasan mezarında Kenan’dan Mısır’a giren Samilerin resmi;  ° M.Ö. 19. yy. Tel el-Daba’daki ilk yerleşim bölgesinde inşa edilen kerpiç evler;  ° Yusuf’un köle olarak satıldığı fiyat;  ° Tevrat metninde geçen Firavun'un İbranilerle ilgili görüşü; •Beni-Hasan Mezarları: Kahire’nin yaklaşık 250 km güneyinde yer alan bu mezarlarda ilginç resimler bulunmaktadır. Yerel bir vali olan Khnum-Hotep’in mezarındaki resiml...

Musa’nın yazarlığını çürütmek için kuşkucuların başvurduğu en temel argümanlardan biri Tevrat metninin Musa’dan üçüncü şahıs olarak bahsetmesi ve özellikle Yasa’nın Tekrarı 33 ve 34’te Musa’nın ölümü kaydedildiğinden, Musa’nın Tevrat yazarlığını yapmamış olması iddiasıdır. Bu iddialar oldukça basit bir şekilde çürütülebilir. Eski metinlerde tarihsel olayların anlatımında 3. şahısın kullanışı yazının tarihsel olduğunu gösteren bir unsurdur. İbrani tarihini anlatmak isteyen yazılarda bunu sık sık görmekteyiz. Ama 3. şahıs kullanımı sadece İbranilere özgü bir teknik değildi. Antik dönemin yazarları tarafından yaygın olarak kullanılan bir tekniktir. Musa’nın eğitim aldığı Mısır medeniyetini örnek alalım. Frood ve Baines’e göre Ramesid dönemi Mısırındaki hiyeroglif yazıtlarında birinci şahısın kullanımı yazının tarihi değil, kurgu olduğu anlamını taşımaktadır. Zira birinci şahıs, olayların idealleştirilmiş bir uyarlaması için kullanılmaktaydı. Antik Mısır’dan günümüze ulaşmış ve...

• Mektuplar M.S.55 yılları gibi, Müjdeler ise M.S.60 yılları gibi yazılmaya başladı. İncil ilk 20-30 yıl sözel bir biçimde tebliğ edildi. İncil’in metninde yazının sözel bir şablon ile ortaya çıktığı gözükmektedir. Bu sözel şablonları iki ana kategoriye ayırabiliriz.  • Chiasmus yapıları   • İbrani mnemoteknik (ezbere dayalı teknik) Chiasmus örneği : MARKOS 2:27   • İnsan                              • Şabat günü için   • Değil (yaratıldı)   • Şabat günü   • İnsan için En çok kullanılan İbrani mnemoteknik teknikler: • Benzetme: “İsa sonra şöyle dedi”: Tanrı’nın Egemenliği’ni neye benzetelim, nasıl bir benzetmeyle anlatalım? “Tanrı’nın Egemenliği, hardal tanesine benzer”  MARKOS 4:30-31 • Karşıt paralel dizeler: “Size karanlıkta söylediklerimi, siz gün ışığında söyleyin. Kulağınıza fısıldananı, damlardan duyurun” MATTA 10:27 • “Doğrusu…” tarzı...